Davaya müdahale nedir? Davada hak sahibi olan asıl kişi haklarını nasıl ileri sürebilir? Davayı kaybettiğinde kendisine rücu edecek olan kişiye karşı ne yapılabilir? Asli müdahale nedir? Feri müdahale nedir? Mevcut davaya dışarıdan bir kişi dahil olup haklarını savunabilir mi? gibi sorular sıklıkla sorulmaktadır. Bu makalemizde konuya ilişkin kilit sorulara yanıt bulacağız.
Fer’i müdahale nedir?
Feri Müdahale Hukuk Muhakemeleri Kanunu m.66-m.69 arasında düzenlenmiştir.
HMK m.66 uyarınca; “Üçüncü kişi, davayı kazanmasında hukuki yararı bulunan taraf yanında ve ona yardımcı olmak amacıyla, tahkikat sona erinceye kadar, fer’i müdahil olarak davada yer alabilir. “
Görülmekte olan bir davada verilecek hüküm davanın tarafları dışında bir üçüncü kişiyi etkileyebilmektedir. Bu durumda üçüncü kişi davayı kazanmasında kendi hukuki menfaatinin bulunduğu kişi yanında davaya katılabilir. Tarafın davayı kaybetmesi durumunda feri müdahile rücu etme durumu gündeme gelebilecektir.
Bu sebeple feri müdahil, dava süresince yapacağı iş ve işlemlerle birlikte yanında davaya katıldığı kişinin davayı kazanması için çaba gösterecektir.
Feri müdahalede bulunma usulü nedir?
Feri müdahale, görülmekte olan davada ancak tahkikat sona erinceye kadar yapılabilir. Sözlü yargılama ve hüküm aşamasında feri müdahale talebinde bulunulamaz. Mevcut dava dosyasına bir dilekçe sunarak feri müdahale talebinde bulunulabilir. Feri müdahil dava ehliyetine sahip olmalıdır. HMK m.67 uyarınca feri müdahalede bulunan üçüncü kişi müdahale dilekçesinde hangi tarafın yanında davaya katılmak istediğini, müdahale sebebini ve müdahale dayanaklarını belirtmelidir. Müdahale dilekçesi mahkeme tarafından taraflara tebliğ edilir.
Feri müdahilin yapabileceği ve yapamayacağı işlemler nelerdir?
Feri müdahil genel kural olarak yanında davaya katıldığı tarafın yapabileceği usul işlemlerinden katıldığı tarafın lehine olanları yapabilir. Fakat bizzat tarafın yapabileceği isticvap ve yemin gibi usulü işlemleri ise yapamaz. Feri müdahil ancak davaya katıldığı andan sonraki işlemleri yapabilir. Davaya katılmadan önce yapılan işlemlere itiraz edemez ve yeniden yapılmasını talep edemez. Feri müdahil kanun yoluna başvuramaz ancak yanında katıldığı taraf kanun yoluna başvurmuş ise onunla birlikte kanun yolunu takip edebilir.
Feri müdahil olmanın hüküm ve sonuçları nelerdir?
Davada sadece taraflar hakkında bir karar verilir. Feri müdahil hakkında bir karar verilmez. Feri müdahil tarafla rücu ilişkisinde davada yanlış karar verildiği iddiasında bulunamaz. Ancak yanında katıldığı tarafın kendisine davayı geç ihbar ettiği için davaya geç katılmak durumunda kaldığını ileri sürebilir. Bununla birlikte feri müdahilin, yanında davaya katıldığı taraf kendisinin iddia ve savunma haklarını engellediyse yahut tarafın ağır kusuru sebebiyle müdahil iddia ve savunmada hiç bulunamadıysa feri müdahil ancak o zaman yanında davaya katıldığı tarafın yargılamayı hatalı yürüttüğünü ileri sürebilir.
Asli müdahale nedir?
Asli müdahale Hukuk Muhakemeleri Kanunu m.65’te düzenlenmiştir.
HMK m.65 uyarınca; (1) Bir yargılamanın konusu olan hak veya şey üzerinde kısmen ya da tamamen hak iddia eden üçüncü kişi, hüküm verilinceye kadar bu durumu ileri sürerek, yargılamanın taraflarına karşı aynı mahkemede dava açabilir. (2) Asli müdahale davası ile asıl yargılama birlikte yürütülür ve karara bağlanır.
Feri müdahalede feri müdahilin dava konusu üzerinde kısmen ya da tamamen bir hakkı bulunmamaktadır. Sadece dolaylı olarak kendisini ilgilendirebilecek bir durum söz konusudur. Asli müdahalede ise üçüncü kişinin dava konusu üzerinde doğrudan bir hakkı bulunmaktadır. Asli müdahil mevcut davanın taraflarına bir dava açarak bu hakkını ileri sürebilir.
Somut olarak ifade edilecek olursak: Bir taşınmazı tapuda A adına kayıtlıdır. B ise bu taşınmazın kendi adına tescil edilmesi için bir dava açmıştır. Ancak üçünkü kişi C de aslında tapuda halihazırda A adına yolsuz bir tescil olduğunu ve taşınmazın aslında kendisine ait olduğunu iddia etmektedir. İşte C, hem A’yı hem de B’yi davalı göstererek asli müdahale davası açabilir.
Asli müdahalede bulunma usulü nedir?
Feri müdahalede mevcut davaya bir dilekçe sunarak dahil olunabilir. Asli müdahalede ise harç ve giderleri ödenerek ayrı bir dava açılır. Dava dilekçesinde, açılan bu yeni davanın asli müdahale davası olduğu yazılır. Hangi davaya asli müdahalede bulunulacak ise o davanın mahkeme bilgileri açık olarak yazılmalıdır. Asli müdahale davasında müdahil davacı, mevcut davadaki davacı ve davalı ise davalı konumundadır.
Asli müdahilin yapabileceği ve yapamayacağı işlemler nelerdir?
Asli müdahil ayrı bir dava açmış olduğu için bir davacının yapabileceği tüm işlemleri yapabilir. Feri müdahilde olduğu gibi kısıtlar söz konusu değildir. Asli müdahil yargılama sonucu verilen hükmü kanun yoluna da götürebilir.
Asli müdahil olmanın hüküm ve sonuçları nelerdir?
Asli müdahale yeni bir dava açılarak ileri sürülür ancak mevcut davanın yürütülmekte olduğu mahkemede görülür. Mevcut davayı yürüten mahkeme asli müdahale davasını mevcut dava için bekletici mesele yapar. Öncelikte asli müdahale davasındaki hak durumu değerlendirilir ve hükme bağlanır ardından da mevcut davada bir hüküm verilir.
Müdahale davası nasıl açılır?
Müdahale davaları asli ve feri müdahale olmak üzere iki tiptir. Birbirinden farklı ancak birbiri ile bağlantılı iki dava yürütülmesi gerebilir. Niteliği gereği oldukça karmaşık olan müdahale davalarının yürütülmesi bakımından bu konuda faaliyet gösteren bir Avukat ile sürecin takibi önemlidir. Aksi durumda uygulamada müdahiller bakımından geri dönülmez zararlar doğduğu görülmektedir.
AVUKAT NUR AKKOÇ
